phمتر

دستگاهی است که برای تعیین غلظت یون هیدروژنH+ دریک محلول کاربرد دارد اگر این دستگاه با احتیاط استفاده و کالیبره شود قدرت اسیدی محلول را اندازه گیری می کندphمترها گاهی دستگاه تجزیه ph و نمابشگر ph و یا سیستم الکتروشیمی نامیده می شوند
موارد استفاده ازphمترها:
phمتردر هر رشته ای ازعلوم که با محلول سروکاردارداستغاده می شود
در رشته هایی مانند کشاورزی و صنایع آب وخالص سازی و در صنایعی مانند بتروشیمی .کاغذسازی .غداوداروسازی . تحقیق و توسعه صنایع فلزات . غیره دارای کاربرد می باشد
در آزمابشگاههای بالینی از آن در کنترل محیط های کشت و اتدازه گیری بافرهای قلیایی و یا اسیدی و محلول ها استفاده می شود
در آزمایشگاههای تخصصی میکروالکترودها برای اندازه گیری ph فرآوردهای خون کاربرد دارند
phیلاسما وضعبت بالینی بیماررااندازه گیری میکندو معمولا بین ۷/۳۵ تا ۷/۴۵ است این مقدادرنتیجه تعادل واکنشهای اسیدی -بازی در بدن ایجاد می شوداسید بطور مستمر یون هیدروژن آزاد می کند وموجود زنده با ایجاد یون بی کرینات این خالت را خنثی کرده وبا در تعادل نگه میدارد نسبت بین اسیدوباز در موجود زنده و بوسیله کلیه ها انجام می شود phیلاسما یکی از عواملی است که با توجه به سن و شرایط سلامتی بیمار فرق می کند

اصول عملکرد

phمتر غلظت یون هیدروژن را با استفاده از الکترود حساس به یون هیدروژن اندازه گیری میکند در شرایط ایده آل این الکترود در حضور یک نوع یون

کار میکندولی در عمل همیشه با دیگر یونهای موجوددرمحلول تداخل دارد الکترود ph معمولا یک الکترود ترکیبی است به این معنی که یک الکترود

رفرانس و یک الکترود داخلی در داخل یک محفظه شیشه ای گنجانده شده است . انتهای محفظه از غشا شیشه ای و حباب مانند است که نسبت به یونها

حساس میباشد و راس الکترود داخلی در داخل آن قرار دارد بخش داخلی و بیرونی محفظه حاوی kcl و Hcl0.1مولار می باشدو الکترود رفرانس (کاتد)

در درونو آند در بیرون آن قرار دارد الکترود داخلی و الکترود رفرانس معمولا از یک جنس ساخته میشوند

این وسیله مانند یک پیل گالوانیزه کار میکند الکترود رفرانس در مراحل اندازه گیری بدون تغییر باقی می مانند قسمت انتهای محفظه به یونها حساس

است و در واقع بخشی که در تماس با محیط اندازه گیری می باشد و تبادل یونها بوسیله این غشا‌ٔ شیشه ای انجام می شود این قسمت باید بطور متناوب

با محلول KCL برای برقراری مجدد تبادل یونی پرشود در غیر این صورت با از دست دادن یونها و تیخیر این تیادل یونی به درستی انجام نخواهد شد

اجزای phمتر

دارای بدنه دستگاه شامل : مدار - کنترل ها - رابط ها - صفحه نمایش- صفحه اندازه گیری است

الف) کلید روشن و خاموش همه phمترها این کلید را ندارند بعضی فقط یک سیم با دوشاخه متصل به پریز برق دارند

ب) کنترل دما : این کلید دمای محلول مورد اندازه گیری را کنترل می کند

ج) کنترل کالیبراسیون : با توجه به مدل phمترعا یک یا دو کلید کالیبراسیون دارند معمولااین کلیدها با cal 1, cal2 شناسایی میشوند لگر phمتر فقط با یک محلول کالیبره شده

باشد کلیدcal1 و کلید cal2 بایذ روی ۱۰۰٪ باشد اگر phمتر از کالیبراسیون دو نقطه ای استفاده میکند از دو محلول که محدوده ph مورد آزمایش را پوشش می دهد ودو کلید

cal1,cal2 استفاده می شود

در موارد خاص کالیبراسیون سه نقطه ای استفاده می شود که در این صورت از ۳ محلول کالیبراسیون استفاده می شود

د) کلید کنترل وضعیت دستگاه : شامل مراحل زیر می باشد :

۱- وضعیت آماده : در این حالت جریان ابکتریکی در الکترودها وجود ندارد و زمانی که دستگاه خاموش است استفاده می شود

۲-وضعیت اندازه گیری ph: بعداز کالیبراسیون مورد نظر دستگاه ph محلول را اندازه گیری می کند

مراحل کالیبراسیون :

دستگاه PHمتر قبل از راه اندازی برای صحت اعداد PHباید کالیبره شود ترتیب کالیبراسیون عبارت است از :
کالیبراسیون یک نقطه ای : این روش برای شرایط کاری و استفاده معمولی کاربرد دارد و از یک محلول رفرانس با PH معین استفاده می شود

کالیبراسیون دو نقطه ای : این روش پیش از اندازه گیری خیلی دقیق کاربرد دارد و ازدومحلول رفرانس با PH معین استفاده می شود همچنین زمانی که از دستگاه برای مدت طولانی استفاده شده است وبا شرایط اعمال نشود این روش مورد استفاده قرار میگیرد

برای کالیبراسیون یک نقطه ای ابتدا دستگاه به برق زده سپس کلید دما را با دمای محیط مطابقت داده سپس PHمتر را تنظیم کنید
الکترودها را ازگیره نگهدارنده جدا کرده و الکترودها همیشه باید در محلول مناسب قرار بگیرند و بعضی را می توان در آب مقطر نگهداری کرد ا
اگر بنا به دلایلی الکترودی خشک شده باشد باید 24 ساعت قبل از انجام آزمایش آنرا در آب مقطر یا محلول KCL قرار دهیم
الکترود را در داخل بشر خالی با آب مقطر شستشو دهید
الکترود را با پارچه جاذب خشک کنید برای جلوگیری از آلودگی احتمالی الکترودها را باید بین محلولهای مختلف شستشو داد
الکترودها را به نحوی در داخل محلول استاندارد قرار دهید که با کف بشر تماس نداشته باشد این کار احتمال شکستن الکترود را کمتر میکند
اگر برای اندازه گیری PH محلول از مگنت استفاده میکنید باید دقت داشته باشیم تا مکنت به الکترود برخورد نکند
محلول بافر به عنوان یک محلول کالیبراسیون استفاده میشود چون PH مشخصی دارد و بنابراین اگر آلودگی کمی بوجود آید PH محلول تغییر نخواهد کرد معمولا محلولی با PH=7 برای این منظور استفاده میشود

2- کلید دستگاه را از وضعیت آماده به وضعیت اندازه گیری PH تغییر دهید
این عمل الکترود را به مقیاس اندازه گیری PH مرتبط میکند
با دکمه CAL1 و PH متر را تنظیم و PH محلول کالیبراسیون را اندازه گیری نمایید
بعنوان مثال : برای محلول با PH=7 عقربه PH میتواند به اندازه 0.1 واحد متغیر باشد و میانگین خوانده باید PH=7 باشد مقدار عددی PH راباید بصورت عمود خواند تا از خطای انعکاس روی صفحه نمایشگر PH جلوگیری شود نهایتا PH متر برای قرائت صحیح PH محلول ها آماده و کالیبره است
PHمحلول را اندازه گیری کنید
الکترود راا از محلول کالیبراسیون خارج نمایید
آنرابا آب مقطر شستشو داده و خشک نمایید
الکترود را داخل محلول مجهول برای اندازه گیری PH قرار دهید
کلید را در وضعیت آماده قرار دهید
PHمحلول را بخوانید